دوزیستان (Amphibians) شامل گروهی از جانوران هستند که به دو صورت زندگی میکنند: در آب و بر روی زمین. این جانوران شامل قورباغهها، وزغها، و سمندرها هستند و از سیستم گردش خون خاصی برخوردارند که به آنها امکان میدهد در هر دو محیط زندگی کنند.
1. ساختار سیستم گردش خون در دوزیستان
سیستم گردش خون دوزیستان به صورت زیر طراحی شده است:
- قلب: قلب دوزیستان معمولاً سه حفره دارد: دو دهلیز و یک بطن.
- رگهای خونی: سیستم عروقی شامل رگهای شریانی و وریدی است که خون را به تمامی قسمتهای بدن منتقل میکند.
2. فرآیند گردش خون
گردش خون در دوزیستان به دو مرحله تقسیم میشود:
2.1. گردش خون بزرگ
در این مرحله، خون اکسیژندار از ریهها به قلب و سپس به بقیه بدن میرود. روند به این صورت است:
- خون اکسیژندار از ریهها به دهلیز چپ میآید.
- سپس از دهلیز چپ به بطن منتقل میشود و به تمامی قسمتهای بدن پمپاژ میشود.
2.2. گردش خون کوچک
در این مرحله، خون کربندیاکسیددار از بدن به قلب و سپس به ریهها میرود:
- خون کربندیاکسیددار از بدن به دهلیز راست میآید.
- سپس به بطن منتقل شده و به ریهها میرود تا دوباره اکسیژندار شود.
3. نقش پوست در تنفس و گردش خون
یکی از ویژگیهای جالب دوزیستان این است که آنها میتوانند از طریق پوست خود نیز تنفس کنند. این ویژگی به آنها کمک میکند تا در محیطهای مختلف زنده بمانند:
- پوست مرطوب دوزیستان به جذب اکسیژن کمک میکند.
- این فرآیند به ویژه در زمانهایی که دوزیستان در محیطهای آبی هستند، اهمیت بیشتری دارد.
4. مشکلات و بیماریها
اختلالات در سیستم گردش خون دوزیستان میتواند منجر به مشکلات جدی شود:
- بیماریهای قلبی: مشکلات در عملکرد قلب میتواند بر توانایی دوزیستان در تنفس و گردش خون تأثیر بگذارد.
- آلودگی محیطی: آلودگیها میتوانند به پوست دوزیستان آسیب بزنند و عملکرد تنفس آنها را مختل کنند.
جدول مقایسه گردش خون در دوزیستان و دیگر حیوانات
نوع حیوان | تعداد حفرههای قلب | روش تنفس |
---|---|---|
دوزیستان | 3 | ریه و پوست |
پستانداران | 4 | تنفس ریوی |
پرندگان | 4 | تنفس ریوی |
ماهیها | 2 | تنفس آبزی (برکهای) |